Cấu Tạo Của Tóc Và Kiến Thức Cơ Bản Liên Quan Đến Tóc

Tóc không chỉ đơn thuần là một phần của cơ thể, mà còn là một cấu trúc sinh học phức tạp với nhiều lớp và thành phần khác nhau. Việc hiểu rõ cấu tạo của tóc là nền tảng để giải quyết các vấn đề như tóc yếu, gãy rụng hay hư tổn. Bài viết sau của NEWHAIR sẽ đi sâu vào cấu tạo của sợi tóc, từ các lớp vỏ cho đến thành phần của tóc để giúp bạn hiểu hơn về tóc nhé!

Tóc là gì?

Tóc là một cấu trúc sợi mọc ra từ da đầu và các bộ phận khác trên cơ thể người, được cấu tạo chủ yếu từ một loại protein cứng gọi là keratin.

Tóc được hình thành từ nang tóc nằm sâu dưới da đầu. Mỗi sợi tóc bao gồm hai phần chính:

• Chân tóc: Là phần sống duy nhất của tóc, nằm dưới da đầu. Đây là nơi các tế bào tóc được sản xuất và nhận chất dinh dưỡng từ các mạch máu li ti để phát triển.
• Thân tóc: Là phần tóc mọc ra ngoài da đầu mà chúng ta có thể nhìn thấy.

Chức năng và ý nghĩa của tóc

Mái tóc không chỉ là một phần của cơ thể mà còn đóng nhiều vai trò quan trọng, từ sinh học đến tâm lý. Ở động vật, lông có chức năng chủ yếu là bảo vệ và điều hòa nhiệt độ: giữ ấm khi trời lạnh, làm mát khi trời nóng. Tuy nhiên, ở con người, tóc có cấu tạo mỏng và nhẹ hơn, đồng thời đảm nhiệm thêm nhiều chức năng đặc thù. Tóc giúp chúng ta điều hòa thân nhiệt thông qua việc thoát mồ hôi, và hoạt động như một cơ quan cảm giác, giúp nhận biết các tác động từ bên ngoài.

Đặc biệt, vai trò của tóc trong tâm lý con người là không thể phủ nhận. Mái tóc là một phần quan trọng tạo nên bản sắc và sự tự tin của mỗi người. Khi một người gặp phải các vấn đề về tóc, đặc biệt là rụng tóc do bệnh lý như chứng hói đầu (alopecia), họ có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và tự ti về bản thân.

Quá trình hình thành tóc ở con người

Khoảng tuần thứ 10 của thai kỳ, quá trình này bắt đầu với sự xuất hiện của các điểm dày lên ở da đầu và mặt, được gọi là placodes. Những điểm này dần phát triển sâu vào da và biệt hóa thành mầm tóc. Mầm tóc này sau đó sẽ bao bọc lấy một nhóm tế bào khác để tạo thành nhú bì. Đây chính là “trung tâm sống” của sợi tóc, nơi nhận chất dinh dưỡng để phát triển.

Như vậy, các lớp cấu tạo nên sợi tóc và nang tóc hoàn chỉnh dần hình thành. Toàn bộ cấu trúc này bao gồm cả tuyến bã nhờn và tuyến mồ hôi, tạo nên một nang tóc hoàn chỉnh. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (vascular endothelial growth factor – VEGF) là một chất trung gian quan trọng trong quá trình hình thành mạch máu cho tóc.

Cấu tạo của tóc gồm những gì?

Cấu tạo của tóc được chia thành hai phần chính: nang tóc (phần nằm dưới da đầu) và thân tóc (phần mọc ra ngoài da đầu). Trong phần này, chúng ta sẽ tìm hiểu về cấu tạo của sợi tóc – tức phần thân tóc mọc ra khỏi da đầu mà chúng ta nhìn thấy. Thân tóc được cấu tạo bởi ba lớp:

Lớp biểu bì (Cuticle)

Lớp biểu bì là lớp ngoài cùng của sợi tóc, hoạt động như một lớp áo giáp bảo vệ. Thành phần chính của lớp biểu bì là keratin, một loại protein dạng sợi. Các tế bào keratin này xếp chồng lên nhau giống như những chiếc vảy cá trên thân tóc. Khi lớp biểu bì khỏe mạnh, các vảy keratin này nằm sát vào nhau một cách trật tự, tạo ra một bề mặt nhẵn bóng, giúp tóc phản chiếu ánh sáng tốt và trông suôn mượt.

Khi lớp biểu bì bị tổn thương do các yếu tố như nhiệt độ cao từ máy sấy, máy là tóc, hóa chất từ việc nhuộm, uốn, hay thậm chí là ma sát mạnh khi chải tóc, các vảy keratin sẽ bị bung ra, xù xì, khiến sợi tóc trở nên khô ráp, thiếu sức sống và dễ bị chẻ ngọn. Lớp biểu bì cũng chính là yếu tố quyết định khả năng giữ ẩm của tóc. Khi các vảy keratin khít chặt, tóc sẽ giữ được độ ẩm cần thiết, giúp tóc luôn mềm mượt.

Lớp giữa (Cortex)

Trong cấu tạo của tóc, lớp giữa nằm ngay bên dưới lớp biểu bì (Cuticle) và chiếm phần lớn khối lượng của sợi tóc, khoảng 80%. Lớp giữa được cấu tạo chủ yếu từ các sợi protein keratin dài, xoắn và liên kết chặt chẽ với nhau, giống như những sợi dây thừng bện lại. Nhờ cấu trúc này, tóc có thể chịu được lực kéo giãn đáng kể mà không bị đứt.

Lớp giữa có các chức năng như:

• Quyết định màu sắc của tóc: Lớp giữa là nơi chứa các hạt sắc tố melanin. Có hai loại melanin chính: eumelanin (sắc tố nâu – đen) và pheomelanin (sắc tố vàng – đỏ). Tỷ lệ của hai loại sắc tố này sẽ tạo nên màu tóc tự nhiên của bạn. Khi con người già đi, các tế bào sản xuất melanin hoạt động kém hiệu quả hoặc ngừng hẳn. Điều này làm cho tóc mới mọc lên không có sắc tốvà trở thành màu bạc mà chúng ta thường thấy.
• Tạo độ bền và đàn hồi: Các sợi keratin liên kết với nhau bằng nhiều loại liên kết hóa học, giúp tóc chịu được lực kéo và các tác động vật lý. Khi các liên kết này bị phá vỡ (ví dụ: do uốn, duỗi, nhuộm), tóc sẽ trở nên yếu và dễ gãy hơn.
• Hấp thụ và giữ ẩm: Lớp giữa có khả năng hấp thụ và giữ ẩm, giúp tóc duy trì sự mềm mượt và khỏe mạnh. Khi lớp biểu bì bị tổn thương, lớp giữa sẽ mất đi độ ẩm, dẫn đến tình trạng tóc khô xơ và thiếu sức sống.

Lớp tủy (Medulla)

Lớp tủy của tóc là phần nằm ở trung tâm sợi tóc, giống như “lõi” trong cấu tạo của tóc. Cấu trúc của lớp này khá đặc biệt, không phải sợi tóc nào cũng có, đặc biệt là ở những sợi tóc mỏng hoặc tóc tơ. Lớp tủy tóc được cấu tạo chủ yếu từ các tế bào keratin mềm, không đặc hoàn toàn mà chứa các khoang rỗng cùng với chất béo (lipid) và không khí.

Mặc dù chức năng chính xác của tủy tóc ở người vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, các nhà khoa học đã thực hiện một số nghiên cứu. Một nghiên cứu về cấu trúc lớp tuỷ tóc của người Nhật cho thấy tủy tóc chứa đầy các lipid không bão hòa như squalene và axit oleic. Khi ánh sáng chiếu vào, xuyên qua lớp giữa và tủy tóc mà không bị tán xạ quá nhiều, ánh sáng được phản xạ lại một cách đồng đều, nhờ đó tóc nhìn bóng khoẻ hơn.

Tóc giảm độ bóng khi loại bỏ lipid bằng axeton và cloroform

Khi tóc bị hư tổn, lớp tủy có thể bị tổn thương, mất đi các lipid và bị thay thế bằng các túi khí nhỏ. Sự khác biệt về chỉ số khúc xạ giữa không khí (trong tủy) và protein keratin (trong lớp cortex) là rất lớn. Khi ánh sáng chiếu vào, nó bị tán xạ mạnh ngay tại ranh giới giữa lớp giữa và tủy tóc chứa không khí. Ánh sáng bị phân tán theo nhiều hướng khác nhau thay vì đi xuyên qua. Kết quả là, tóc trông mờ, xỉn màu và thiếu đi độ bóng.

Cách chăm sóc tóc khoẻ mạnh

Hiểu rõ cấu tạo của tóc sẽ giúp bạn có phương pháp chăm sóc đúng đắn và hiệu quả. Dựa theo những kiến thức trên, những biện pháp có thể giúp bạn có được mái tóc bóng mượt khoẻ mạnh bao gồm:

• Sử dụng các loại dầu gội, dầu xả có độ pH cân bằng để giữ cho lớp biểu bì đóng lại, giúp tóc mềm mượt và bóng khỏe. Tránh gội đầu bằng nước quá nóng vì sẽ làm lớp biểu bì mở ra, khiến tóc dễ bị tổn thương.
• Tránh lạm dụng hóa chất nhuộm, tẩy, uốn… vì những tác nhân này sẽ làm phá hủy cấu trúc keratin bên trong lớp cortex.
• Ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, đặc biệt là protein (thịt, cá, trứng, đậu), vitamin A, C, E và các khoáng chất như sắt, kẽm, biotin. Những chất này là đầu vào cần thiết để cơ thể sản xuất keratin, giúp tóc chắc khỏe từ bên trong.
• Giữ da đầu sạch sẽ, mát-xa da đầu nhẹ nhàng để tăng cường lưu thông máu, kích thích nang tóc phát triển.
• Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng vì stress kéo dài có thể gây rụng tóc.
• Đảm bảo uống đủ nước, giúp tóc không bị khô giòn.

Tổng kết

Qua việc tìm hiểu cấu tạo của tóc và các kiến thức cơ bản liên quan, chúng ta có thể thấy rằng mỗi sợi tóc là một cấu trúc sinh học tinh vi với nhiều chức năng khác nhau. Hiểu cấu tạo tóc giúp chúng ta nhận biết nguyên nhân gây ra các vấn đề như tóc khô, xơ rối hay rụng nhiều, từ đó tìm ra giải pháp phù hợp. Hy vọng bài viết trên của Viện cấy tóc NEWHAIR đã giúp bạn có những kiến thức hữu ích và đừng quên chờ đón những bài viết tiếp theo nhé!